Μεγάλοι χορογράφοι

Τι μας λέει ο χορός; Τι σχέση μπορεί να έχει με την πραγματικότητα; τη δική μας, τώρα, εδώ.

Να μερικές ερωτήσεις που συνοδεύουν την έκρηξη του χορού, από τις μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού παραστάσεις της δεκαετίας του ’80, στην καθημερινή πλέον προσφορά τους στο καταναλωτικό κοινό θεαμάτων της χώρας μας.

Συνήθως οι δημοσιευόμενες στον τύπο συνεντεύξεις προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα στο να απαντήσουν σε αυτές τις ερωτήσεις αλλά και να ικανοποιήσουν τις ηδονοβλεπτικές επιθυμίες ενός πολιτισμού με εμμονή στη διασημότητα.

Πολλές φορές, οι συνεντεύξεις είναι σαν εξέδρες απογείωσης θαυμασμού, γι’ αυτό το ακατανόητο και άπιαστο, που είναι το ανθρώπινο σώμα, και αρκετών ασήμαντων προσωπικών στιγμών λάιφ στάιλ, με αποτέλεσμα να εξαερώνονται στο διάβασμα των πρώτων φράσεων.

Το βιβλίο με τον τίτλο «Μεγάλοι Χορογράφοι – Συνεντεύξεις» δεν ανήκει σε αυτή την κατηγορία δημόσιου λόγου. Η Νατάσσα Χασιώτη είναι μια αγκιτάτορας, η τακτική της είναι αυτή της εισοδίστριας των παλιών πολιτικών οργανώσεων.

Διείσδυσε στον κόσμο του χορού με ξεκάθαρο στόχο να τον αλλάξει. Οι συνεντεύξεις της ήταν προφανώς άλλο ένα εργαλείο για να παρέμβει στον χορό στην Ελλάδα, μαζί με την διδασκαλία της στην Κρατική Σχολή Χορού ή τις τολμηρές αποφάσεις της ως μέλους των επιτροπών επιχορηγήσεων.

Δημοσιευμένες στο Βήμα, την Αυγή, και τα περιοδικά Tanz, ELLE, Eν Χορώ, Χορός, στην εικοσαετία 1992 – 2012, καταφέρνουν να καλύπτουν ταυτόχρονα δύο χάσματα στην ελληνική βιβλιογραφία: της θεωρίας και της ιστορίας του χορού.

Περιλαμβάνουν δημιουργούς από όλο το πεδίο του χορού ως θεατρικής τέχνης, από τις αναβιώσεις έργων του Νιζίνσκυ, το Νεοκλασικό Μπαλέτο, όλους σχεδόν τους μοντέρνους χορογράφους, παλιότερους όπως η Μάρθα Γκράχαμ και σύγχρονους όπως η Τρίσα Μπράουν, το χοροθέατρο της Πίνα Μπάους και τους επιγόνους της, από τον εννοιολογικό χορό έως το Φλαμένκο, το Μπούτο και τον χορό με άτομα με αναπηρία.

Διαβάζοντάς τες, δεν βλέπουμε μόνο τους χορογράφους και τις ιδιοσυγκρασιακές επιλογές τους αλλά την θεωρητικό που οδηγεί τον διάλογο, χωρίς φανερές βιβλιογραφικές αναφορές, με ανθρώπινο και πρακτικό τρόπο, σε καίρια θέματα, όπως τη θεωρία της πρόσληψης στην τέχνη, τη θέση της γυναίκας, ζητήματα ιστορίας, τις πολιτιστικές διαφορές.

Αντιλαμβανόμαστε αμέσως ότι οι συνεντευξιαζόμενοι αισθάνονται εμπιστοσύνη ότι η Νατάσσα Χασιώτη γνωρίζει το έργο τους, με αποτέλεσμα σε κάποιες από αυτές, αν και σύντομες, να ανοιχτούν, να εκτεθούν, να υπερβούν τα έτοιμα λόγια των δελτίων τύπου. Καταφέρνει ακόμα και να φανεί ο αντιφατικός χαρακτήρας ανάμεσα σε «αυτά που θέλω» και «αυτά που μπορώ». Σε αυτές τις περιπτώσεις οι ομιλίες τους λειτουργούν σαν μαθήματα καλλιτεχνικής σύνεσης.

Σε όλες κατανοούμε την χειρωνακτική πλευρά της τέχνης του δημιουργού μιας χορογραφίας και έτσι ίσως να εξηγήσουμε με λέξεις αυτά που νιώθουμε όταν βλέπουμε τα έργα τους.

Ακόμα και αν δεν γνωρίζετε το έργο των αναφερόμενων χορογράφων, μπορείτε να σβήσετε τα ονόματα και να διαβάσετε το βιβλίο σαν οδηγό χορογραφίας ή πολιτικής θεωρίας του σώματος, μπορείτε να δείτε τις περιγραφές όχι σαν αισθητικές βλέψεις αλλά σαν πραγματοποιημένες οργανώσεις του κόσμου.

Εν τέλει, πρόκειται για ένα βιβλίο αισιόδοξο, και παρ’ ότι φαινομενικά στρέφεται στο παρελθόν, στην ουσία μας δείχνει όσα μπορούμε να κάνουμε με το σώμα μας τώρα.

Παρ’ ότι τα κείμενα είναι γενναιόδωρα σε γνώση και συναίσθημα για τις περιπέτειες της δημιουργίας, εδώ δεν θα βρείτε κοσμητικά επίθετα.

Αυτό το βιβλίο δεν θα το τοποθετήσετε στην βιβλιοθήκη σας δίπλα σε λευκώματα, αλλά μετά το ράφι με τα βιβλία γυναικείων σπουδών, να! εκεί που τελειώνουν και αρχίζει η ποίηση.